ໂດຍຮັບຄຳເຊີນຂອງທ່ານປະທານປະເທດ ໂຕເລີມ, ທ່ານ José Ramos-Horta ປະທານາທິບໍດີແຫ່ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ຈະຢ້ຽມຢາມທາງລັດຖະກິດ ຫວຽດນາມ ແຕ່ວັນທີ 31 ກໍລະກົດ ຫາວັນທີ 3 ສິງຫາ.

ເນື່ອງໃນໂອກາດນີ້, ນັກຂ່າວສຳນັກຂ່າວສານຫວຽດນາມ ປະຈຳ Jakarta ໄດ້ມີການແລກປ່ຽນກັບທ່ານ ຕ້າວັນທົງ ເອກອັກຄະລັດຖະທູດວິສາມັນຜູ້ມີອຳນາດເຕັມຫວຽດນາມ ປະຈຳ ອິນໂດເນເຊຍ ຄວບຕຳແໜ່ງ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ກ່ຽວກັບຜົນງານໃນການພົວພັນສອງຝ່າຍ, ຄວາມໝາຍຂອງການໄປຢ້ຽມຢາມ, ກໍ່ຄືບັນດາຂົງເຂດຮ່ວມມືທີ່ມີຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນລະຫວ່າງສອງປະເທດ.

leftcenterrightdel
ທ່ານ ຕ້າວັນທົງ ເອກອັກຄະລັດຖະທູດວິສາມັນຜູ້ມີອຳນາດເຕັມຫວຽດນາມ ປະຈຳ ອິນໂດເນເຊຍ ຄວບຕຳແໜ່ງ ຕີມໍ ແລັສະເຕ. ພາບ: ສຳນັກຂ່າວສານຫວຽດນາມ

- ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ອາດສາມາດແບ່ງປັນກ່ຽວກັບຜົນງານ ແລະຂີດໝາຍສໍາຄັນໃນການພົວພັນສອງຝ່າຍຫວຽດນາມ ແລະຕີມໍ ແລັສະເຕ?

ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ຕ້າວັນທົງ: ການພົວພັນມິດຕະພາບຫວຽດນາມ-ຕີມໍ ແລັສະເຕ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ, ເມື່ອແນວໂຮມປະຕິວັດເພື່ອ ຕີມໍແລັສະເຕ ເອກະລາດ (FRETILIN)  ຖະແຫຼງເອກະລາດໃນເດືອນກັນຍາ 1975 ແລະຫວຽດນາມ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທຳອິດຮັບຮອງເອົາ.

ຫວຽດນາມ ແລະຕີມໍ ແລັສະເຕ ເຖິງວ່າຫ່າງຈາກກັນທາງພູມສາດ, ແຕ່ວ່າຍາມໃດກໍ່ຮັກສາການພົວພັນສະໜິດຕິດພັນ, ຍາມໃດກໍ່ສະໜັບສະໜູນກັນໃນເວທີປາໄສສາກົນ, ພິເສດໃນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດ.

ນັບແຕ່ສ້າງຕັ້ງການພົວພັນສອງຝ່າຍ, ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ໄດ້ຈັດຕັ້ງການຢ້ຽມຢາມຫວຽດນາມ ຢ່າງເປັນທາງການ 3 ຄັ້ງຂອງການນຳຂັ້ນສູງ, ລວມມີ: ການຢ້ຽມຢາມຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ Kay Rala Xanana Gusmao (ເດືອນສິງຫາ 2005); ທ່ານປະທານາທິບໍດີ José Ramos-Horta (ປີ 2010) ແລະທ່ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ Kay Rala Xanana Gusmao (ເດືອນກັນ ຍາ 2013).

ການຢ້ຽມຢາມຄັ້ງນີ້ຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ José Ramos-Horta ຈະແມ່ນການຢ້ຽມຢາມ ຫວຽດນາມ ຄັ້ງທີ 4 ແລະແມ່ນກາລະໂອກາດເພື່ອສອງຝ່າຍສືບຕໍ່ແລກປ່ຽນກ່ຽວກັບມາດຕະການຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມື, ເຮັດໃຫ້ການພົວພັນສອງຝ່າຍເລິກເຊິ່ງກວ່າອີກ, ຜ່ານນັ້ນຮັດແໜ້ນການພົວພັນມິດຕະພາບທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໄດ້ເພີ່ມພູນຄູນສ້າງໃນໄລຍະຜ່ານມາ.

ກ່ຽວກັບຫຼາຍຝ່າຍ, ສອງຝ່າຍເຫັນດີເປັນເອກະພາບສືບຕໍ່ເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມື ແລະສົມທົບຫຼັກໝັ້ນທີ່ບັນດາເວທີປາໄສພາກພື້ນ ແລະສາກົນ. ຫວຽດນາມ ຈະສືບຕໍ່ພ້ອມກັບບັນດາປະເທດທີ່ຂຶ້ນກັບສະມາຄົມປະຊາຊາດອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ (ອາຊຽນ) ແລະຄະນະເລຂາທິການ ອາຊຽນ ໜູນຊ່ວຍ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ໃນວິວັດທະນາການກະກຽມ ແລະເພີ່ມທະວີຄວາມສາມາດ, ສ້າງເງື່ອນໄຂສະດວກເພື່ອຊຸກຍູ້ຄວາມເຫັນດີເປັນເອກະພາບຂອງບັນດາສະມາຊິກອາຊຽນເພື່ອ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ເຂົ້າເປັນສະມາຊິກຂອງອາຊຽນ.

ດ້ານການຄ້າ, ວົງເງິນການຄ້າສອງຝ່າຍສອງປະເທດຍັງຈຳກັດ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຫວຽດນາມ ສົ່ງອອກເຂົ້າສານ ແລະເຄື່ອງຕັດຫຍິບ ມາຍັງຕີມໍ ແລັສະເຕ. ປີ 2023, ການສົ່ງອອກຂອງຫວຽດນາມ ມາຍັງ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ບັນລຸ 15,49 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ; ນຳເຂົ້າຈາກ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ບັນລຸ 371.000 ໂດລາສະຫະລັດ. ໃນ 5 ເດືອນຕົ້ນປີນີ້, ການສົ່ງອອກມາຍັງ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ບັນລຸ 6,09 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ, ເພີ່ມຂຶ້ນ 29,4% ເມື່ອທຽບໃສ່ໄລຍະດຽວກັນຂອງປີກາຍ.

ດ້ານການລົງທຶນ, ປະຈຸບັນ Viettel Telemor ແມ່ນໂຄງການລົງທຶນຂອງກຸ່ມບໍລິສັດ Viettel ຢູ່ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ມີເຄື່ອງໝາຍການຄ້າແມ່ນ Telemor, ປະຈຸບັນປະສົບຜົນສໍາເລັດຫຼາຍຢ່າງ ແລະໄດ້ເພື່ອນຕີລາຄາສູງ. ໂຄງການໄດ້ຜັນຂະຫຍາຍແຕ່ເດືອນສິງຫາ 2012 ດ້ວຍເງິນລົງທຶນເບື້ອງຕົ້ນແມ່ນ 500.000 ໂດລາສະຫະລັດ, ຄ່ອຍໆເພີ່ມຂຶ້ນຈົນຮອດປະຈຸບັນບັນລຸ 15 ລ້ານໂດລາຫະສະລັດ. ບໍລິສັດກາຍເປັນໜຶ່ງໃນ 3 ວິສາຫະກິດໂທລະຄົມມະນາຄົມ ໃຫຍ່ທີ່ສຸດຢູ່ ຕີມໍ ແລັສະເຕ.

ດ້ານການສຶກສາ, ພາຍຫຼັງການຢ້ຽມຢາມຕີມໍ ແລັສະເຕ   ຂອງທ່ານ ຟ້າມຫວູລ້ວນ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງການສຶກສາ ແລະກໍ່ສ້າງ (ປີ 2015), ກະຊວງການສຶກສາທິການຂອງສອງປະເທດ ເຫັນດີເປັນເອກະພາບຈະເຊັນບົດບັນທຶກຊ່ວຍຈຳເພື່ອສ້າງພື້ນຖານເພີ່ມທະວີການເຄື່ອນໄຫວຮ່ວມມືລະຫວ່າງສອງປະເທດ.

ກະຊວງສຶກສາ ແລະກໍ່ສ້າງຫວຽດນາມ ໄດ້ສົ່ງຮ່າງບົດບັນທຶກຊ່ວຍຈຳກ່ຽວກັບການຮ່ວມມືດ້ານການສຶກສາ ແລະກໍ່ສ້າງ ມາຍັງກະຊວງສຶກສາ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ແລ້ວ, ຫວັງວ່າບົດບັນທຶກ ຈະໄດ້ລົງນາມໃນໄລຍະມໍ່ໆມານີ້.

ປະຈຸບັນ, ມີນັກສຶກສາ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ຈໍານວນ 40 ຄົນ ກໍາລັງຮໍ່າຮຽນຢູຫວຽດນາມ (ມະຫາວິທະຍາໄລຮ່າໂນ້ຍ ແລະມະຫາວິທະຍາໄລ ໄທງວຽນ), ຫວັງວ່າ ໃນໄລຍະຈະມາເຖິງຈະໄດ້ຮັບນັກສຶກສາມາຮ່ຳຮຽນຫຼາຍກວ່າອີກ.

- ຂໍທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ໃຫ້ຮູ້ການຢ້ຽມຢາມຫວຽດນາມ ຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ ຕີມໍ ແລັສະເຕ   ຄັ້ງນີ້ມີຄວາມໝາຍຄືແນວໃດ?

ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ຕ້າວັນທົງ: ປະຈຸບັນ, ຕີມໍ ແລັສະເຕ ພວມໃນວິວັດທະນາການເຂົ້າເປັນສະມາຊິກຂອງອາຊຽນ, ເພື່ອເປີດກວ້າງກາລະໂອກາດຮ່ວມມືດ້ານເສດຖະກິດ, ການເມືອງ ແລະວັດທະນະທຳກັບບັນດາສະມາຊິກໃນພາກພື້ນກວ່າອີກ.

ເພື່ອການເຂົ້າເປັນສະມາຊິກອາຊຽນ ປະສົບຜົນສຳເລັດ, ຕີມໍ ແລັສະເຕ   ຕ້ອງມີການຊ່ວຍເຫຼືອ ແລະສະໜັບສະໜູນຂອງບັນດາປະເທດສະມາຊິກ, ໃນນັ້ນຫວຽດນາມ ມີບົດບາດສຳຄັນ.

ດ້ວຍບົດບາດແມ່ນສະມາຊິກຕັ້ງໜ້າໃນອາຊຽນ ແລະມີການພົວພັນທາງການທູດຢ່າງແຮງ, ຫວຽດນາມ ສາມາດຊ່ວຍເຫຼືອ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ໃນວິວັດທະນາການກະກຽມ ແລະປັບຕົວໃຫ້ແທດເໝາະກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງຂອງອາຊຽນ.

ເລື່ອງທ່ານປະທານາທິບໍດີແຫ່ງ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ມາຢ້ຽມຢາມຫວຽດນາມ ຢ່າງເປັນທາງການບໍ່ພຽງແຕ່ກາລະໂອກາດເພື່ອປັບປຸງການພົວພັນມິດຕະພາບເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນກາລະໂອກາດເພື່ອສະແດງການສະໜັບສະໜູນ ແລະຮ່ວມມືຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນລະຫວ່າງສອງປະເທດ.

ນີ້ກໍ່ແມ່ນກາລະໂອກາດເພື່ອສອງປະເທດພ້ອມກັນພິຈາລະນາການເຄື່ອນໄຫວຮ່ວມມື, ເຈລະຈາ ແລະແລກປ່ຽນບົດຮຽນໃນຂົງເຂດເສດຖະກິດ, ການສຶກສາ, ກະສິກຳ ແລະສິນໃນນ້ຳ.

ເພາະສະນັ້ນ, ການຢ້ຽມຢາມຫວຽດນາມ ຢ່າງເປັນທາງການຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີແຫ່ງຕີມໍ ແລັສະເຕ  ຄັ້ງນີ້ຈະນຳເອົາຜົນປະໂຫຍດຍຸດທະສາດໃຫ້ທັງສອງປະເທດ, ປະກອບສ່ວນປັບປຸງ ແລະພັດທະນາການພົວພັນຄູ່ຮ່ວມມືຍຸດທະສາດລະຫວ່າງສອງປະເທດໃນໄລຍະຈະມາ ເຖິງ.

leftcenterrightdel
ທ່ານ José Ramos-Horta ປະທານາທິບໍດີແຫ່ງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ຈະຢ້ຽມຢາມທາງລັດຖະກິດ ຫວຽດນາມ ແຕ່ວັນທີ 31 ກໍລະກົດ ຫາວັນທີ 3 ສິງຫາ 2024. ພາບ: ສໍານັກຂ່າວສານຫວຽດນາມ.

- ຕາມທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ, ໃນໄລຍະຈະມາເຖິງສອງປະເທດຕ້ອງບຸລິມະສິດໃນຂົງເຂດໃດເພື່ອເສີມຂະຫຍາຍຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນ ແລະຊຸກຍູ້ການພົວພັນຮ່ວມມືລະຫວ່າງສອງປະເທດ?

ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ຕ້າວັນທົງ: ຕະຫຼາດ ຕີມໍ ແລັສະເຕ  ຍັງມີຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນຫຼາຍຢ່າງຕໍ່ກັບສິນຄ້າຂອງຫວຽດນາມ, ຄື: ເຂົ້າສານ, ສະບຽງອາຫານ, ນ້ຳນົມ ແລະຜະລິດຕະພັນຈາກນ້ຳນົມ, ເກີບໜັງ...

ສະເໜີຝ່າຍ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ການເຄື່ອນໄຫວຄົ້ນຄວ້າ, ຊອກຫາກາລະໂອກາດລົງທຶນໃນຂົງເຂດ, ຄື: ສຳຫຼວດ, ຂຸດຄົ້ນນ້ຳມັນອາຍແກັສ, ຮ່ວມມືຂຸດຄົ້ນ ແລະປຸງແຕ່ງຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້, ຊັບພະຍາກອນແຮ່ທາດ, ຮ່ວມມືລົງທຶນເພື່ອຜະລິດສິນຄ້າສົ່ງອອກໄປບັງປະເທດຕ່າງໆເພື່ອມີກົນໄກບຸລິມະສິດຕໍ່ກັບ ຕີມໍ ແລັສະເຕ; ພ້ອມທັງສະເໜີຝ່າຍ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ໃຫ້ສັດຕະຍາບັນສັນຍາການຄ້າທີ່ສອງປະເທດໄດ້ລົງນາມ.

ໃນຂະນະນັ້ນ, ຕີມໍ ແລັສະເຕ ມີຄວາມຕ້ອງການຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືກັບຫວຽດນາມ ໃນຂົງເຂດຂົນສົ່ງ, ນຳເຂົ້າ-ສົ່ງອອກ, ທ່າກຳປັ່ນເພື່ອໜູນຊ່ວຍການເຄື່ອນໄຫວແລກປ່ຽນການຄ້າ.

- ຂໍທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ, ໃນຂົງເຂດຮ່ວມມືກັບ ຕີມໍ ແລັສະເຕ, ຫວຽດນາມ ມີການກຳນົດທິດແນວໃດເພື່ອຊຸກຍູ້ວິວັດທະນາການ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ເຂົ້າເປັນສະມາຊິກຂອງອາຊຽນ ຢ່າງເປັນທາງການໂດຍໄວ?

ທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ ຕ້າວັນທົງ: ເລີ່ມຈາກມູນເຊື້ອມິດຕະພາບລະຫວ່າງສອງຊາດ, ຫວຽດນາມ ຍາມໃດກໍ່ສະໜັບສະໜູນ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ເຂົ້າເປັນສະມາຊິກຂອງອາຊຽນ.

ໃນວິວັດທະນາການສົມທົບກັນໜູນຊ່ວຍ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ກາຍເປັນສະມາຊິກຂອງອາຊຽນ ຢ່າງນເປັນທາງການ, ຫວຽດນາມ ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງຂົງເຂດກໍ່ສ້າງ ແລະສ້າງຄວາມສາມາດຂອງ ຖັນແຖວພະນັກງານ.

ການລົງທຶນ ແລະກໍ່ສ້າງພະນັກງານ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາປັດໄຈສຳຄັນເພື່ອຊ່ວຍ ຕີມໍ ແລັສະເຕ ສ້າງພື້ນຖານບຸກຄະລາກອນມະນຸດຢ່າງແຂງແຮງ, ເພີ່ມທະວີສະມັດຕະພາບ ແລະຄຸນນະພາບຂອງວຽກງານ, ຍູ້ແຮງສິດອຳນາດຂອງທ້ອງຖິ່ນ, ເພື່ອຈາກນັ້ນຊຸກຍູ້ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງຂອງປະເທດ, ສ້າງຄວາມສະດວກໃຫ້ການເຊື່ອມໂຍງສາກົນ ແລະພາກພື້ນ.

ຂໍຂອບໃຈທ່ານເອກອັກຄະລັດຖະທູດ!

ໂດຍ: ແສງເດືອນ